Son nefesine yaklaşmış, ölmek üzere olan kişinin yanında kelimei tevhîd ve kelimei şehâdet okunmasına; cenaze defnedildikten sonra, kabirde sorulması muhtemel soruları ve cevapları ölüye hatırlatma konuşmasına da telkin denir.
Ölmek üzere olan kişinin, sağ tarafına çevrilerek yüzünü kıbleye gelecek şekilde yatırmak müstahaptır. Bu durumda olan kişinin yanında, hatırlatmak amacıyla kelimei tevhîd ve kelimei şehâdet okunur.
Telkin yapılırken, “lâ ilâhe illallah” de, kelimei şehadet, kelimei tevhîd getir şeklinde bir yaklaşımda bulunulmamalı, yanında bunları söylemekle yetinilmelidir. Bunun yanında ölmek üzere olan kişinin yanında Kur’ânı Kerim, özellikle Yâsîn suresi okunur.
Peygamberimiz, ölmek üzere olan kimseye kelimei tevhidi telkin etme konusunda şöyle buyurmuştur:
“Kimin son kelâmı lâ ilâhe illâllah olursa, Cennet’e girer.” (Tirmizî, Cenaiz, 7)
“Ölülerinize lâ ilâhe illâllah sözünü telkin ediniz.” (Ebû Davut, Cenaiz, 20)
Cenaze kabre konduktan ve başında Kur’ân okuma tamamlandıktan sonra, kalabalık orayı terk edince, orada kalan bir kimse tarafından kabrin başında yüksek sesle ve ölüye hitaben iman esaslarının hatırlatılmasına da telkin denir.
Hanefîlerden bazı âlimler, defnedildikten sonra telkinin meşru olmadığını söylemişlerdir. Buna mukabil bir kısmı ise, tavsiye edilmediği gibi yasaklanmadığını, bu nedenle mükellef olduktan sonra vefat eden kimsenin mezarının başında telkin verilebileceğini söylemişlerdir.
Hadis kaynaklarında yer almayan, ancak yaygın olarak halk nezdinde tatbik edilen, cenazenin defninden sonra kabirdeki bir müslümana şu sözlerle telkin verilebilir:
Okunuşu: “Üzküri’l‘ahde’llezî harecte ‘aleyhi mine’ddünyâ.
Şehâdeti en lâ ilâhe illallâhü vahdehû lâ şerîke lehû ve enne Muhammeden ‘abduhû ve Rasûlühû. Ve enne’ssâ’ate âtiyetün lâ raybe fîhâ ve ennellâhe yeb’asü men fi’lkubûr.
Kul radîtü billâhi Rabben ve bi’lİslâmi dînen ve bi Muhammedin (a.s.) nebiyyen ve bi’lKa’beti kıbleten ve bi’lKur’âni imâmen ve bi’lMüslimîne ihvânen.
Rabbiyellâhü lâ ilâhe illâ hû. Ve hüve Rabbu’larşi’lazîm.”
Anlamı: “(Ey Falan oğlu falan). Dünya hayatından ayrılırken üzerinde bulunduğun ‘lâ İlâhe illâllahu vahdehu la şerîke lehu ve enne Muhammeden abdühu ve Resûlühu (Allah’tan başka bir ilâh yoktur; yalnız O vardır, ortağı yoktur; Muhammed O’nun kuludur ve O’nun Peygamberidir)’ Kıyamet gelecektir, onda şüphe yoktur. Allah, kabirlerde olan kimseleri diriltecektir, ahdini hatırla.
De ki; Rab olarak Allah’a, din olarak İslâm’a, peygamber olarak Muhammed (s.a.s.)’e, kıble olarak Kâbe’ye, imam olarak Kur’ân’a ve kardeş olarak
Müslümanlara rıza gösterdim.
Rabbim, kendisinden başka ilâh olmayan Allah’tır. O, büyük Arş’ın Rabbidir.”
Ey Allah’ın kulu! De ki: Allah’ tan başka ilâh yoktur. De ki: Rabbim Allah’tır. Dinim İslâm’dır. Peygamberim Muhammed Aleyhisselâm’dır.
Ya Rabbi! Bu ölüyü yalnız bırakma. Sen varislerin en hayırlısısın.