Din, hesaba dayanma esasını değil, ru’yet (bizzat görme) esasını getirmiştir. Çünkü Rasulullah Sallallahu aleyhi vesellem şöyle buyurmuştur: “Biz ümmî (öğretim görmemiş) hesap kitap bilmeyen bir ümmetiz. Hilali gördüğünüz zaman bayram ediniz. Eğer hava kapalı olur da hilali göremezseniz sayıyı otuza tamamlayınız.”
Bir rivayette “onu takdir ediniz” ifadesi geçer.
Alimler Peygamberin “Biz ümmî bir ümmetiz” sözünden Şaban ve Ramazan ayında ruyetten başkasına dayanmanın caiz olmadığı hükmünü çıkarmışlardır.
Fakat bazı alimler şöyle demişlerdir: Peygamberin sözünü ettiği ümmiliğin yok olduğu bir zaman geldiğinde hesaba dayanmak da sahih olur. Bu, onların otuz gün olduğu zaman ayı tam, yirmidokuz gün olduğu zaman eksik eksik kabul etmeleridir.
Normal bir yılda durum böyledir.
Fakat artık yılda ayların yedi tanesi tam, beş tanesi eksik olur.
Cumhur ise şöyle der: Ümmilik zâil olsa ve insanlar hesap kitap bilir hale gelseler bile hüküm bakidir. Çünkü cumhur hükmün genel olduğu görüşünde dirler. Peygamber ve sahabileri için geçerli olan şey onlar dan sonrakiler için de geçerlidir.