Hatim, bir şeyi tamamlayıp sonuna ulaşmak anlamına gelmektedir. Kur’an’ı başından sonuna okuyarak tamamlamaya, Kur’an’ı hatmetmek ya da hatim indirmek denilmektedir. Şüphesiz Kur’an her ayeti, her harfi ile önemlidir. Bu yüzden Kur’an’ı baştan sona sürekli olarak okumak son derece hayırlı ve önemli bir görevdir. Ancak bu okumanın Kur’an’ın indiriliş amacına uygun şekilde, aceleye getirilmeden, okuma sayısı üzerinden sevap hesabı yapılmaksızın Kur’an’ı anlamak ve en güzel şekilde hayata yansıtmak üzere gerçekleştirilmesi gerekir.
Kur’an, bütün inananların hesap günü sorumlu tutulacakları ilahi beyan olduğuna göre Müslümanım diyen birinin Allah’ın ayetlerinden habersiz ve ilahi mesaja karşı ilgisiz olması kabul edilemez. Kur’an’ı, anlamını hiç bilmeden ve merak etmeden sadece yüzünden okunacak ve bu okuma neticesinde sevap umulacak bir metin haline getirmek, Allah’a ve ayetlerine karşı yapılacak en büyük saygısızlıklardan biri olacaktır. Önemli olan Kur’an’ın defalarca hatmedilmiş olması değil hatmedilen Kur’an’ın eşsiz anlamının kişinin zihin ve gönül dünyasında kalıcı izler bırakmasıdır.
Kur’an’ı hatmetmek suretiyle beklenen sevabın bir başkasına hediye edilmesi de mümkün değildir. Şayet alınacak bir sevap varsa bu sevap, ancak bizzat kişinin Kur’an’ı okuması ile alabileceği bir sevap olabilir. Özellikle para karşılığı okutulan bir Kur’an’ın başkalarına hediye olarak gönderilmesi ya da daha önceden indirilmiş hatimlerin para karşılığı istenilen kişilere havale edilmesi, Kur’an’a uygun olmadığı gibi ihlaslı ve samimi bir davranış da değildir. Allah’ın ayetlerinin ticarete alet edilmemesi gerekir. Daha önce kendilerine kitap verilmiş olanlar bu konuda açıkça uyarılmışlardır.
Mukabele, iki şeyi birbiri ile karşılaştırmak anlamına gelmektedir. Bir başkasının okuduğu Kur’an’ı takip etmek ve bu şekilde hatim indirme anlamında kullanılan bir terimdir. Genellikle Ramazan ayında hem camilerde hem de evlerde inanların bir araya gelerek gerçekleştirdikleri bir faaliyettir. Daha önce de ifade edildiği gibi bir Müslümanın Kur’an ile meşgul olması son derece güzel ve takdir edilecek bir meşguliyettir. Bu noktada gözden kaçırılmaması gereken şey, yapılan mukabelelerin doğru bir anlam ve amaç üzerine gerçekleştirilmesidir. Bir Müslümanın takip etmesi gereken şey, Kur’an okuyan ama ne okuduğu bilinmeyen bir kişi değil; Allah’ın ayetleridir. Müslüman, Allah’ın ayetlerinin takipçisidir. Yolunun taşlarını Allah’ın ayetleri ile döşemeli, hayatına Allah’ın ayetleri ile yön vermelidir. Bu yüzden anlam takibi, okunuş takibinden önce gelmelidir. Şayet okunan ayetlerin ne anlama geldiği bilinmiyorsa orijinale sadık bir tercümesinden takip etmek suretiyle mukabele gerçekleştirilmelidir. Çünkü önemli olan Kur’an’ın anlaşılmasıdır. Bunun yanında Kur’an’ı orijinalinden doğru okumayı öğrenmek için de güzel ve doğru okuyan biri takip edilebilir. Ancak bu takibi sadece Kur’an harflerini doğru telaffuz etme takibinden ibaret kılmak doğru değildir.
Emre Dorman