Tasavvuf Terimleri
Farsça, göğüs demektir. İlâhî ilim, ilim sıfatı Yüreği temiz kişilere “sine-saf” denir. Sineye çekmek, tahammül etmek, sabretmek anlamına gelir. On Muharrem’de şiîler, yaptıkları âyinlerde, göğüs ve sırtlarını döğerek kan akıtırlar. Bunu yapan kişiye “sine-zen” adı verilir. Ki bu, Türkçe’de “göğüs döğen” demektir. Âşıkların, aşklarının kaynamasıyla göğüslerini yırtmaları hakkında “sineye elif çekmek” diye kullanılan bir tâbir … Devamını oku
Arapça bir şeyin hâlis olanı, asi, sır, kök vs. gibi anlamları olan “sır” kelimesinin çoğuludur. Tam olarak vuslata erme durumunda, sâlikin mahvolması. “Dostlarım kubbelerimin altındadırlar. Onları Ben’den başkası tanımaz”, kudsî hadisi ile, bu grup Allah adamlarına işaret olunmuştur.
: Arapça istisna edatıdır. “…. den başka” anlamında kullanılır. Ta’ayyünleri (belirmeleri) bakımından, a’yân’a denir.
Farsça olan bu kelime. Türkçe’de de aynı anlamda kullanılır. Kara. Zât-ı Hak. Karanlıkta, eşyalar birbirlerinden nasıl ayırt edilemezlerse, Hakk’ın idrâk üstü zâtında da, hiç bir şey birbirinden ayırt edilemez. Siyah-kârân: Kara iş sahipleri. Sülûku tamamlayamayıp yolda kalanlara denir. Siyah-rûî: Kara yüzlülük, imkân âlemi.
Arapça, sûfî kelimesinin bozulmuş şekli. Samimi dindar kişilere sofu denirken, şekilci, ham tipli dindarlara da aynı tâbir kullanılır. Necip Fazıl merhumun özden mahrum, kırıcı, itici, çirkin yüzünde güzel İslâm’ı çirkinleştiren, dindar kılıklı tipler hakkında kullandığı “ham sofu, kaba yobaz” ifadeleri meşhurdur.
Vefat etmiş biri konuşulurken, “Allah rahmet eylesin”, “ruhu şad olsun” gibi ifadeler kullanıldığı gibi “sizler bakî” sözü de kullanılır.
Arapça, arkadaşlık yapmak, karşılıklı konuşmak vs. gibi anlamları olan bir kelime. Allah’a ulaştıran tasavvuf okullarının her biri, “hizmet” ve “sohbet” gibi iki temele dayanır. Bu ikisi, sâliki, maneviyat yüceliklerine ulaştıran vasıtadır. Sohbette, mürşid-i kâmilin ruhundaki kabiliyetlerin müride yansıması (in’ikâs) yani kabiliyet aktarımı söz konusudur. Bu yüzden Allah dostları, sohbete çok önem verirler. Hoca Bahâeddin Nakşbend … Devamını oku
Arapça, simât kelimesinin bozularak kullanılmış şekli olup, sofrası, uzunca dizilmiş yemek sofrası, dizi, kenar ve saf gibi anlamları vardır. Bektaşî ve Mevlevîler tarafından kullanılan bez veya meşinden yapılmış sofra. Üç türlü somat vardır: 1. Gezgin dervişlerin kullandığı etrafında halka bulunan somat, 2. Dergâhlarda kullanılan somat, 3. Uzunca ve düz olan, bu yüzden de “elîfî” adını … Devamını oku
Sofracı demektir. Mevlevi ve bektâşîlerde, sofrayı kurup toplamakla görevli kişi. Gınâ-yı kalb kadar nimet olmaz ehl-i dilde, Bu tekkenin fukarası somat bilmezler. Nailî
Mevlevî tekkelerinde, yemek yendikten sonra okunan gülbange “somat gülbangi” denir. Bu gülbank şöyledir: “Mâ sûfiyân-ı rahîm, mâ tablahar-ı şahîm, payende dar yâ Rab. în kâse-i âb u nânrâ Elhamdülillah. eş-Şükrü lillah, Hak berakâtın vire! Erenlerin han-ı keremleri müzdâd ve sâhibü’l-hayrât güzeştegânın rûh-ı şerifleri şad ü handan, bakîleri selâmetde ola! Demler safâlar ziyâde ola! Dem-i Hazret-i … Devamını oku