Tasavvuf Terimleri
Farsça-Arapça, tarikat başı anlamına gelir. Mevlevî tâbiri. Çelebi Efendi’nin yardımcısı ve Konya Mevlevî-hânesi’nin Şeyhi yerindeki kıdemli dede’nin unvanı, “Ser-tarik” idi. Çelebi Efendi’nin, Konya’dan bir yere gitmesi durumunda, mukâbele-i şerif dışında, her işe bakardı. Birisi Şeyh-i tekke-i islâm’a ser-tarik Birisi mekteb-i kere ü adle râhber. Seyyid Vehdi
Farsça, baş ve ayak demektir Mevlevî tabiridir. Mevlevî disiplinindeki cezalardan biridir. Mürid, fukara elbisesini çıkarır, eski elbisesini giyer, mevlevî-hâneyi terkederdi. Seyyah vermekden (bkz. Seyyah Vermek) daha ağır bir ceza idi. Seyyah verilenin yeniden dergaha dönmesi mümkün ise de, “Ser ü Pay” edilen bir daha dönemezdi.
Çam türünden yaprağını dökmeyen bir ağaç. Dalsız, budaksız, düz elif harfine benzer bir yapıya sahip olup, genellikle mezarlara dikilir. Vefat edenler Bir’den geldikleri gibi, Bir’e dönmüştür. Servi’nin elif ve bir rakamına benzemesi, adeta, Allah’ı sembolize eder.
Arapça, örtüler demektir. Maddî şekiller. Maddî şekiller, ardlarındaki İlâhî isimlerin zuhur yerleridir. Şeybânî şöyle der: Perdelerin ardından, maddi varlıklar için tecelli etti, Perdelerin bunlar üzerindeki zuhûruyla gelişti, büyüdü.
Arapça, örtme, perdeleme, perde gibi anlamları olan bir kelime. Kaşanî setri, seni, ifade eden mânâdan ayıran her şey.diye tanımlar. Setr’e verilen örnek* kainat üzerinde bulunan örtü olabildiği gibi, âdet ve amellerde duraklamak da, olabilir. Sûfiyye’nin yaşayışı tecellide, belası (imtihanı)’da Setr’dedir.Havas, tecelli halinde coşarlar (tıyş), setr halinde yaşarlar (işret ederler, ıyş).
Arapça, düzgün, zirve, benzer mutedil vs. gibi anlamları olan bir kelime. Halkta bulunan Hakkın batın (iç) lan. Halk (yaratılanlar) ile ilgili ta’ayyünler (belirmeler), Hakk’ın perdeleridirler. Hak, Zâtında zâtı ile zuhur etmiştir. Halkın batn (iç) lan Hak’dadır. Yaratılanlar, zatıyla zuhur eden (görünen) Hakk’ın vücudundaki yokluğuyla, ma’kul olarak bakîdir.
Arapça, Mükafat, ata, sevap, balansı, bal vs. gibi anlamları olan bir kelime. Allah’tan mağfiret ve rahmete, Hz. Peygamber (s)’den şefaate hak kazandıran şeye, sevâb denir.
Arapça, topluluk, köy, siyah renk vs. gibi çeşitli mânâları ifade eden bir kelime. Mekke-i Mükerreme.
Arapça, dünya ve âhirette yüzü kara, anlamında bir ifade. Dünya ve âhirette zahiren ve bâtınen, aslî bir vücûda sahip olmaması bakımından, Allah’da tam anlamıyla fena bulmak. Gerçekte fakr, Allah’a ve asli yokluğa dönüş işte budur. Bir kısım sufiler “fakr tam olunca o Allah’tır” demişlerdir.
