Tasavvuf Terimleri

Arapça, ortaya çıkarmak demektir. Tasavvufta velilerin kalblerindeki gaybî işlerin ortaya çıkması, bir hususun keşif yoluyla bilinmesi gibi anlamlara gelir. Muhyiddin ibn Arabi, mükaşefenin konusu, manalar, yani gözle görünmeyen şeyler iken; müşahedeninki gözle görünen şeylerdir, der. Akıl ve duyu organlarıyla elde edilemeyen bilgiler, keşf yoluyla bilinir. Bu bilim, satırlarda değil, sadırlarda yazılıdır. Okulda öğrenilmez, yaşayarak öğrenilir. … Devamını oku

Arapça; tekil, tekleşmiş gibi anlamlara gelir. Rical-i gaybden bir grub. Bu husustaki hadis-i şerif şu şekildedir: Hz. Resulullah (s.) “Müfredler geçti” deyince, ashab-ı kiram “ya Resulullah (s.) müfredler kimdir?” diye sorar. “Onlar Allah’ı gizlice zikreder, yükleri zikirdir kıyamet günü hafifçe (rahatlık içinde) gelirler”. Sûfiliğe ulaşan kişi, müfredler makamındadır.

Arapça, soyulmuş, çıplak, sırf, bileşik olmayan anlamını ihtiva eden bir kelime. Evlenmemiş kişiye de mücerred denir. Tecrid ehli, kendini, dünya alâkasından kesmiştir. Bu deyimle ilgili “mücerred pak, müteehhil hak” atasözü kullanılır ki bu “evlenmemiş kişi temizdir, ama evlenmek de haktır” anlamındadır. Ayrıca Bektaşîlikte “mücerred âyini” denen bir uygulama vardır ki, o da şöyledir: Evlenmemek konusunda … Devamını oku

Arapça, vuruşmak, döğüşmek, harbetmek anlamında bir kelime. Bütün masivadan sıyrılmak suretiyle, Allah’a duyulan ihtiyacın sıdk üzere olması. Nefsin, Hakk’ın rızasını kazanmak yolunda harcanmasına mücâhede denmiştir. Nefse şehvet sütü emzirmeyi terketmek, kalbi, istek ve şüphelerden uzak tutmak da mücâhede olarak değerlendirilmiştir. “Uğrumuzda cihad edenlere, (bize ulaştıracak) yolları gösteririz…” (Ankebut/69) âyeti, tasavvufî düşüncede, afakî olduğu kadar enfüsî … Devamını oku

Arapça, yeni başlayan, acemi demektir. Bir şeyi yeni öğrenmeye başlayan öğrencilere, mübtedî (işin başında) denir. Tasavvufî olarak, tam anlamıyla kendini Allah’a vererek, tasavvufî sulûke azm kuvveti ile başlayan kişi anlamına gelir. Bu kişi, tarikat edeblerini vazife edinir. Sağlam bir irâde ile hizmete sarılır. Mevlevîlik’te 1001 günlük çileye giren canlar, mübtedî olarak değerlendirilirler. Başlangıçta verilenleri tam … Devamını oku

Arapça, sohbet arkadaşı demektir. Alevîlere erginlik çağına gelen iki kişi, aynı zamanda Alevîliğe girerler, bunlar birbirlerinin sahib ve “musahib”i olurlardı. Bu, hicretin hemen akabinde Hz. Peygamber (s.)’in Mekke’li ve Medine’li müslümanları kardeşleştirmesi (muâhât) olayına dayandırılır. Bu şekilde kardeşleşmeyen yani musahibi olmayan kişi, alevîliğe giremez. Bektaşîlik’te, Alevîlik’teki gibi musahiblik şartı yoktur. Miyan-beste olan üstadsız olmaz, Rehber … Devamını oku

Arapça, parmaklar bitişik, eller düz ve açık olarak iki kişinin tokalaşması demektir. Musafaha sünnettir. Bu, bir tür selamlaşmadır. Mevleviler, iki kişi aynı anda birbirlerinin ellerini öpmek suretiyle musafaha yaparlardı.

Arapça, ayak anlamına gelir. Uğur ve meymenet gibi mânâları da vardır. Sûfiler misafirlerini, uğurlarken “hoş geldiniz, kademler getirdiniz, hayırlara karşı; Hak erenler gözcünüz, bekçiniz olsun” diye uğurlarlar. Gelen misafir de kapıda şu sözlerle karşılanır: “Kademlerinize kurban olayım, hoş geldiniz, kademler getirdiniz”. Misafir gösterilen yerine oturduktan sonra makam sahibi “aşkolsun” der, ardından misafir, şükür secdesi yapar.

Arapça, hayırlı olanı istemeyi ifade eder. Hakkında tereddüt duyulan, kararsızlık bulunan bazı işlerin hayırlı olup olmadığını anlamak üzere rüyaya yatmak, islamî literatürde istihare şeklinde değerlendirilir. Ancak hayırlı olduğu bilinen konularda istihareye gerek yoktur. Peygamber Efendimiz (s) istihare yapmayı tavsiye eder, istihare duasını ashabına öğretirdi. Bunun için müstehab olan iki rekat istihare namazı kılınır, ardından duası … Devamını oku

Arapça, yardım istemek demektir. İstimdad manasında da kullanılır. Her türlü yardım Allah’dan gelir. Himmet sahibi, kurbet ehli, muhlis, mü’min kulların duası, ilâhî yardımın daha çabuk gelmesine sebep olur. “Günahsız ağızdan dua, isteyiniz” hadisinde bu inceliğe işaret vardır. Velî, Allah değildir, her ne gelirse Allah’dan gelir, ancak himmet denilen dua yani, yüksek seviyede seyreden isteme gücü … Devamını oku