Fıtır sadakası erkek veya kadın, büyük veya küçük, hür veya köle her müslümana vaciptir. Kendisinin ve ailesinin bayram günü ve gecesi yiyeceğinden bir ölçek ve daha fazlasına sahip olunca fitre vermesi gerekir.
Hem kendisi için, hem de geçimini sağlamakla yükümlü olduğu her şahıs için bir ölçek hurma veya arpa veya kuru üzüm veya buğday ya da peynir fitre olarak vermesi gerekir.
Bunun pek çok hikmeti vardır. Bunlardan bazıları şunlardır: Fitre bedenin bir zekatıdır. Çünkü Allah Teala bu bedene bir sene boyunca yaşama imkanı vermiş ve onu hayatta kalma niyetiyle nimetlendirmiştir. Bu sebeple kendisine oruç farz olmayan küçük çocuk, mecnun ve kaza borcu olan kimse için de fitre ödenmesi gerekir. Bu sebeple ticari köle için iki defa zekat gerekir: Birisi kıymetinden dolayı ticaret malı zekatı, diğeri onun nefsi/canı sebebiyle bedenin zekatı. Bu sebeple fitrenin miktarında ki bir ölçektir büyükle küçük, erkekle dişi, zenginle fakir, azaları tam ile azaları noksan arasında bir fark yoktur, hepsi için bir ölçek fitre ödenmesi gerekir.
Fitrenin hikmetlerinden birisi de müslümanların zengini ile fakirinin bu gün bu konuda eşit olmalarıdır. Hepsi de kendilerini Allah’a ibadete verirler ve onun nimetleriyle sevinirler.
Bu sebepledir ki Rasulullah Sallallahu aleyhi vesellem şöyle buyurmuştur: “Onları bugün dilenmeye muhtaç etmeyin.”
Bu sebeple onun vakti bayram günüyle veya ondan bir veya iki gün öncesiyle sınırlıdır. Erken ödenmesi veya ertelenmesi caiz değildir.
En büyük hikmetlerinden birisi onun oruçluya Allah’ın bahşettiği oruç tutma nimetine karşı bir şükür olmasıdır. Nitekim hacta kesilen kurban da Allah’ın beytini haccetme nimetine karşı bir şükürdür. Fıtır sadakası da böyledir.
Bir takım şeyler sebeplerine izafe edildiği için bu da kendi sebebine yani orucu açmak anlamına gelen “fıtır”a izafe edildi.
Fitrenin faydalarından birisi de bayram günü müslümanların sevinçlerinin bununla tamamlanması ve orucun eksiklerinin giderilmesidir. Allah’ın dininde öyle hükümler ve sırlar vardır ki bunların mahiyetini hiçbir akıl kavrayamaz.