Cenaze namazı farzı kifayedir. Ölü için duadır. Din kardeşinin günah ve kusurlarının bağışlanmasını Allah’tan dilemek, ona son vazifeyi yapmaktır.
Kimlerin Cenaze Namazı Kılınır?
Bir ölünün cenaze namazının kılınabilmesi için altı şartın bulunması gerekir. Bu şartlar şunlardır:
- Ölünün Müslüman olması,
- Temiz olması (yani yıkanıp temiz bir kefene sarılması),
- Cemaat önünde olması,
- Ölünün tamamı veya bedeninin yarıdan fazlası yahut başı ile beraber en az yarısının bulunması,
- Cenaze namazını kılacak kişinin (özürlü değilse) ayakta kılması,
- Cenazenin sabit yerde olması, omuzda veya hayvan üzerinde bulunmaması.
Canlı olarak doğan veya vücudunun ekserisi canlı olarak çıkan bir çocuk yıkanır ve cenaze namazı kılınır.
Organlarının yaratılışı tam olan veya bazı organları belli olan düşük yıkanır ve bir beze sarılarak defnedilir, namazı kılınmaz. Hiçbir organı belli olmayan bir düşük ise yıkanmaz ve üzerine de namaz kılınmaz.
Cenaze namazı farzı kifaye olduğundan bazı Müslümanlar bu namazı kılarsa başkalarının kılmasına gerek kalmaz. Cenaze namazında cemaat şart değildir. Yalnız bir erkek veya kadın cenaze namazını kılarsa farz yerine gelmiş olur. Diğer namazları bozan şeyler, cenaze namazını da bozar. Namaz kılınması mekruh olan üç vaktin dışında her zaman cenaze namazı kılınır.
Cenaze namazının rükünleri, dört tekbir ile kıyamdır. Selam vermek vacibdir. Cenaze namazında rükû ve secde yoktur.
Cenaze Namazının Sünnetleri
- Namazı kıldıracak imamın ölünün göğüs hizasında durması.
- Birinci tekbirden sonra “Sübhâneke” okumak.
- İkinci tekbirden sonra “Allâhümme Salli ve Allâhümme Bârik”
- Üçüncü tekbirden sonra dua okumak.
Cenaze Namazı Nasıl Kılınır
Cenaze yıkanmış ve kefene sarılmış olarak namazın kılınacağı yerde “Musalla”ya konulur. Cenaze cemaatin önünde bulunur.
Namazı kıldıracak imam, ölünün göğsü hizasında durur. Cemaat ayakta ve kıbleye karşı imamın arkasında saf bağlar. Cemaatin üç saf hâlinde olması müstehabdır.
Niyet ederken ölünün erkek veya kadın, erkek çocuğu veya kız çocuğu olduğu belirtilir.
Namazı kıldıran imam;
“Niyet ettim Allah rızası için hazır olan cenaze namazını kılmaya, (ölü erkek ise) şu erkek için duaya” diye niyet eder.
Ölü kadın ise; “Şu kadın için duaya”,
Ölü erkek çocuğu ise; “Şu erkek çocuğu için duaya”, Ölü kız çocuğu ise; “Şu kız çocuğu için duaya” denilir. İmamın arkasındaki cemaat;
“Niyet ettim Allah rızası için hazır olan cenaze namazını kılmaya, (ölü erkek ise) şu erkek için duaya, uydum imama” diye niyet eder.
Ölü kadın ise; “Şu kadın için duaya”,
Ölü erkek çocuğu ise; Şu erkek çocuğu için duaya”, Ölü kız çocuğu ise; “Şu kız çocuğu için duaya” denilir.
Cemaatten biri ölünün erkek mi, kadın mı olduğunu bilmese, şöyle niyet eder:
“Niyet ettim Allah rızası için imamın namazını kılacağı şu cenaze namazını kılmaya, ölü için duaya, uydum imama.”
Niyet ettikten sonra imam yüksek sesle, onun peşinden cemaat gizlice “Allâhu Ekber” diyerek birinci tekbiri alıp diğer namazlarda olduğu gibi ellerini kulak hizasına kaldırır ve göbek altına bağlar.
İmam ve cemaat gizlice Sübhâneke’yi okurlar. Sübhâneke’de diğer namazlarda okunmayan “ve celle senâük” cümlesi de okunur.
Sübhâneke okunduktan sonra eller kaldırılmadan imam açıktan, cemaat gizlice “Allâhu Ekber” diyerek ikinci tekbiri alırlar. Hem imam, hem de cemaat gizlice “Allâhümme Salli ve Allâhümme Bârik”i okur.
Sonra eller kaldırılmaksızın yine “Allâhu Ekber” denilerek üçüncü tekbir alınır ve cenaze duası okunur.
Cenaze duasını bilmeyen onun yerine Kunut dualarını okuyabilir. Kunut dualarını da bilmeyen “Rabbenâ Âtinâ fiddünyâ haseneten ve fil’ahireti haseneten ve kınâ azâbennâr” ayetini okur.
Bundan sonra eller kaldırılmadan tekrar “Allâhu Ekber” denilerek dördüncü tekbir alınır ve bir şey okunmaksızın önce baş sağ tarafa çevrilerek “Esselâmü aleyküm ve rahmetullâh” denilir. Sonra baş sol tarafa çevrilerek “Esselâmü aleyküm ve rahmetullâh” denilir ve böylece cenaze namazı bitirilmiş olur.
Cenaze Namazında Üçüncü Tekbirden Sonra Okunan Dualar
“Allâhümmeğfir lihayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve ğaibinâ ve zekerinâ ve ünsânâ ve sağîrinâ ve kebîrinâ.
Allâhümme men ahyeytehû minnâ fe ehyihi ale’lİslami ve men teveffeytehû minnâ fe teveffehû ale’limân.”
“Ya Rab! Dirimizi, ölümüzü, burada bulunanlarımızı, bulunmayanla rımızı, erkeğimizi, kadınımızı, küçüğümüzü ve büyüğümüzü bağışla.
Ya Rab! Bizden meydana gelecek yeni nesilleri İslam dini üzerine yarat! Bizden eceli gelip öldüreceklerini de iman üzere öldür.”
Bu duadan sonra cenazenin durumuna göre aşağıdaki dualardan biri daha okunur. Şöyle ki:
“Ve hussa hâze’lmeyyite bi’rravhi ve’rrâhati ve’rrahmeti ve’lmağfireti ve’rrıdvân. Allâhümme in kâne muhsinen fezid fî ihsânihî ve in kâne musîen fetecâvez anhü ve lekkıhi’lemne ve’lbüşrâ ve’l keramete ve’zzülfâ birahmetike yâ erhamerrâhimîn.”
“Rabbim! Bilhassa bu ölüyü, rahmete, rahatlığa, bağışlanmaya ve hoşnutluğa erdir.
Allahım! Bu ölü iyilik yapmış bir kişi ise şimdi sen de ona mükâfatını fazlasıyla ver, eğer bu ölü kötülük işlemişse cezalandırmaktan vazgeç!
Günahlarını affeyle.
Bu ölüyü korktuğundan emin kıl, lütfun ile müjdele, onu ahiret şerefine ve yüksek mertebeye eriştir. Ey merhametlilerin merhametlisi olan Allahım.”
Cenaze Kadın ise Şu Dua Okunur
“Ve hussa hâzihi’lmeyyitete bi’rravhi ve’rrâhati ve’rrahmeti ve’ldvân. Allâhümme in kânet muhsineten fezid fî ihsânihâmağfireti ve’rr hi’lemne ve’lbüşrâ ve’lve in kânet musîeten fetecâvez anhâ ve lekk kerâmete ve’zzülfâ birahmetike yâ erhamerrâhimîn.” Bu duanın anlamı da, erkekler için okunan duanın anlamı gibidir.
Cenaze Erkek Çocuğu ise Şu Dua Okunur“Allâhümmec’alhu lenâ feretan vec’alhu lenâ ecran ve zühran vec’alhu lenâ şâfian ve müşeffeâ.”
“Allahım! Bu çocuğu cennette bizi karşılayıcı ve ahiret armağanı kıl… Allahım! Bu çocuğu bizim için şefaatçi kıl ve şefaatini makbul eyle.”
Cenaze Kız Çocuğu ise Şu Dua Okunur
“Allâhümmec’alhâ lenâ feretan vec’alhâ lenâ ecran ve zühran vec’alhâ lenâ şâfiaten ve müşeffeah.”
Bu duanın anlamı da, erkek çocuklar için okunan duanın anlamı gibidir.