Sözlükte “kendini tutmak, engellemek, el çekmek, geri durmak” anlamlarına gelen imsak, dinî bir kavram olarak, fecri sâdıktan iftar vaktine kadar yemeden, içmeden, cinsel ilişki ve diğer orucu bozan şeylerden uzak durmak, el çekmek demektir. İmsakın zıttı iftardır. Halk arasında ise “imsak” oruç tutmaya başlanan fecri sadığın oluştuğu vakit anlamında kullanılır. Bu manada imsak, oruca başlama vakti demektir.
Sabah namazının ilk vakti ve oruç tutacak kimse için imsak yani oruca başlama vakti fecri sâdığın doğuşu iledir. “Şafağın aydınlığı gecenin karanlığından ayırt edilinceye (tan yeri ağarıncaya) kadar yiyin, için. Sonra da akşama kadar orucu tam tutun!” (Bakara, 2/187) ayeti imsak vaktinin, fecri sadıkın doğuşuyla başladığının delilidir. Fecri sadık, güneşin doğu ufkuna yaklaşması sebebiyle ufukta beliren yatay beyazlıktır ki, Türkçede şafağın sökmesi veya tan yerinin ağarması olarak karşılık bulmuştur.
Günümüzde şehir hayatının ufku gözlemeyi zorlaştırması, şehir ışıklarının sağlıklı bir gözlem yapmaya engel oluşu, gözlem yapılan yerin yüzey yapısının uygun olmaması, hava kirliliği veya atmosferik hava şartları gibi birçok neden, fecri sadıkın doğuşunu bireysel gözleme dayanarak tespit etmeyi güçleştirmiş, güneş, dünya ve ayın hareketleri başta olmak üzere gök ve ufuk olaylarını takip ve tespitte bilimsel verileri ve teknolojiyi kullanmak zorunlu hâle gelmiştir. Yüce Allah’ın evrene koyduğu şaşmaz denge de (En‘âm, 6/96; Fâtır ,35/13; Yâsîn, 36/3840; Kamer, 54/49) esasen bunu ön görmektedir.
Diyanet İşleri başkanlığı, imsak vaktinin başlangıcı olarak bilimsel bir ölçüt olan astronomik tanı yani güneşin ufkun altında 18° ye yaklaşmasını esas almaktadır. Buna göre sabah şafağının başlangıcı, güneşin 18° ufka yaklaşma vakti olarak tespit edilmiştir. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın imsak vaktini belirlemede esas aldığı, dolayısıyla oruç tutulması gereken süre için belirlediği ölçü, İslam âleminin yaklaşık olarak tamamı tarafından benimsenmekte ve tatbik edilmektedir.